بررسی هنجارگریزی دستوری در شعر منوچهر آتشی

آشنایی‌زدایی در جهان متن، شامل همه‌ی شگردهایی می‌شود که در برجسته‌سازی یک متن ادبی دخیل‌اند و معمولاً با نوعی هنجارگریزی همراه هستند و می‌توان گفت آشنایی‌زدایی نتیجه‌ی برجسته‌سازی و هنجارگریزی است. یکی از انواع هنجارگریزی‌هایی که که شاعر برای آفرینش اثر ادبی به آن دست می‌زند، هنجارگریزی دستوری است و آن به معنی گریز از قواعد نحوی حاکم بر زبان است؛ هر زبان دارای ساختار دستوری خاصی است که مطابق زبان معیار، نظم می‌یابد اما در زبان شعر، این نظم و ساختار به هم می‌خورد و نوعی برجسته‌سازی شکل می‌گیرد؛ به عبارت دیگر شاعر از امکانات دستوری زبان در جهت برجسته‌نمودن شعرش بهره می‌جوید. هنجارگریزی دستوری به اشکال گوناگون در شعر شاعران مختلف، دیده می‌شود.بررسی شعر منوچهر آتشی نشان داده است که او از هنجارگریزی دستوری در هر دو بخش صرف (واژه) و نحو استفاده نموده است؛ انواع هنجارگریزی در سطح صرف در شعر آتشی عبارتند از: ساخت واژگان جدید، کاربرد واژگان کهن، بکارگیری واژگان امروزی و کاربرد واژگان بومی. در سطح نحو شعر آتشی نیز نمونه‌هایی از گریز از هنجار دیده می‌شود که شاعر از این طریق به آشنایی‌زدایی پرداخته است. این جستار موارد مختلف این قاعده‌گریزی‌های نحوی را مورد بررسی قرار داده و نشان داده است آتشی از چه روش‌هایی در جهت غریبه‌سازی نحو شعرش استفاده نموده است.